Hulpgids

De gids voor de geestelijke gezondheidszorg

Gedwongen opname in het psychiatrisch ziekenhuis

1. Inleiding

Niemand wil tegen z'n zin in een psychiatrisch ziekenhuis terechtkomen. Dat kan in Nederland ook niet zomaar gebeuren. U kunt alleen gedwongen worden opgenomen als het echt niet anders kan, als er anders ongelukken kunnen gebeuren. Over een gedwongen opname beslist de burgemeester of de rechter. Zij nemen een maatregel: de burgemeester geeft een inbewaringstelling (IBS) af en de rechter een rechterlijke machtiging (RM). In deze brochure kunt u lezen hoe een gedwongen opname plaatsvindt. Wanneer u gedwongen bent opgenomen mag u het ziekenhuis niet meer verlaten. Dat betekent niet dat u rechteloos bent, want tijdens een gedwongen opname heeft u bepaalde rechten. Over die rechten kunt u lezen in brochure Uw rechten in het psychiatrisch ziekenhuis. Over de mogelijkheden om tijdens een gedwongen opname naar de maatschappij terug te keren vindt u informatie in brochure Ontslag en verlof uit het psychiatrisch ziekenhuis.

2. Procedures voor onvrijwillige opneming

3. Ongedaan maken van een RM

  • Voor een RM moet er een recente geneeskundige verklaring zijn. Omdat u al bent opgenomen, stelt de geneesheer-directeur de geneeskundige verklaring op. Als de geneesheer-directeur bij uw behandeling betrokken is (geweest) dan laat hij de geneeskundige verklaring opstellen door een onafhankelijke psychiater. De psychiater onderzoekt u en beantwoordt de volgende vragen
    1. Is er sprake van gevaar?
    2. Wordt het gevaar veroorzaakt door een psychische stoornis?
    3. Is een opname de enige mogelijkheid om het gevaar af te wenden?
    Indien u van mening bent dat één van de drie vragen inmiddels met NEE kunnen worden beantwoord, kunt u aan de geneesheer-directeur van het ziekenhuis vragen de RM te beëindigen. U dient dan een ontslagverzoek bij hem in. U schrijft daarin - bijvoorbeeld - dat er naar uw mening geen sprake meer is van gevaar. Meer over dit ontslagverzoek leest u in brochure Verlof en ontslag uit het psychiatrisch ziekenhuis.
  • U kunt in cassatie gaan bij de Hoge Raad. De Hoge Raad is de hoogste rechterlijke instantie in Nederland. De leden ervan zijn rechters en beoordelen of lagere rechters hun werk goed hebben gedaan. Paste de rechter de wet goed toe? Voerde hij de procedure volgens de voorschriften uit? Is de beslissing van de rechter behoorlijk onderbouwd?De leden van de Hoge Raad gaan niet na of de feiten kloppen. Zij controleren bijvoorbeeld niet of er wel echt gevaar dreigde toen u de RM kreeg. De leden komen ook niet met u praten. Zij beoordelen het cassatieberoep aan de hand van de papieren. Uw advocaat kan u vertellen welke vragen u aan de Hoge Raad kunt voorleggen. Als de lagere rechter zijn werk niet goed heeft gedaan, hij heeft bijvoorbeeld zijn beslissing gebaseerd op een verouderde geneeskundige verklaring die geen inzicht gaf in hoe het op dat moment met u ging, dan vernietigt de Hoge Raad de RM. De lagere rechter moet de procedure dan over doen. Er wordt een nieuwe geneeskundige verklaring opgesteld, de rechter houdt opnieuw een hoorzitting en komt opnieuw tot een beslissing. Alleen als de rechter de RM dan alsnog afwijst, bent u van de RM af. Door in cassatie te gaan, komt u dus lang niet altijd van uw RM af.

4. Recht op schadevergoeding

Een gedwongen opname verloopt via allerlei procedureregels. De burgemeester, de officier van justitie en de rechter moeten zich aan die regels houden. U moet erop kunnen vertrouwen dat zij dat ook doen. Wanneer zij zich, om een of andere reden, niet aan de regels hebben gehouden en u heeft daar schade van ondervonden dan kunt u die schade vergoed krijgen.
De schade kan van materiële aard zijn, zoals het verlies van inkomsten, maar ook van niet-materiële aard. Niet-materiële schade is, bijvoorbeeld, het psychisch leed dat u door een bepaalde gang van zaken heeft ondervonden. Als de burgemeester tijdens de IBS-procedure bijvoorbeeld te laat een advocaat heeft ingeschakeld waardoor u deze pas op de dag van de hoorzitting voor het eerst te spreken kreeg, heeft u schade omdat u het verhoor van de rechter niet goed heeft kunnen voorbereiden.

5. Hoe moet ik om schadevergoeding vragen?

U dient bij de rechter een verzoek om schadevergoeding in. Uw advocaat helpt u hierbij. Kent de rechter u geen schadevergoeding toe, dan kunt u in hoger beroep gaan en daarna eventueel in cassatie.

6. Colofon

Uitgever Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke Gezondheidszorg, Utrecht, vierde druk, november 2006
Auteurs Marc Frankevyle en Femke Welles
Bewerking vierde druk Kirsten Pauwels en Annemieke Rijsdijk
Eindredactie vierde druk Ton-Peter Widdershoven

 

Hulpgids nieuwsbrief

Praktijk aanmelden

Ook uw praktijk geplaatst op de Hulpgids? U kunt zich aanmelden door het inschrijfformulier in te vullen en daarna op de knop "versturen" te klikken. Uw gegevens worden binnen 5 werkdagen na ontvangst kosteloos door Hulpgids.nl verwerkt en gepubliceerd. inschrijven ›